GYİAD - Moral Partners Hukuk Raporu ll: Covid-19 Salgınına Karşı Alınan Tedbir ve Önlemler

Dünya ticaretinin en önemli göstergelerinden biri olan Baltık kuru yük endeksindeki tarihi düşüş dünya ticaretindeki daralmayı; Brent Petrol fiyatlarındaki rekor düşüş ise üretimin dolayısıyla büyümenin düştüğüne işaret etmektedir. Söz konusu ekonomik göstergeler Koronavirüs salgını sebebiyle ortaya çıkan ekonomik daralmanın tüm dünyaya yayıldığını göstermektedir. Nitekim Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı -United Nations Conference on Trade and Development- (“UNCTAD”) küresel büyümenin bu yıl %2’nin altına düştüğünü ve dünya ekonomisinin 1 trilyon dolarlık kaybının olacağı yönünde uyarılarda bulunmuştur. Bu noktada her ülkede gerek sağlık kuruluşlarının yeterliliği gerek ülke ekonomisi açısından çeşitli tedbirler alınmaya başlanmıştır. Amerika piyasalarında devre kesicilerin devreye girmesi ve borsaların alım-satım işlemlerinin 15 dakika durdurulması, Merkez Banklarının faizleri indirerek ekonomiye nakit para akışı sağlamaya çalışması bu önlemlere örnek olarak gösterilebilir.

Ülkemizde de salgın hastalık tehdidine karşı alınan ve aşağıda detaylı bir şekilde açıklanan tedbirler kamu sağlığının teminine yönelik tedbirler yanında salgının ekonominin üzerindeki negatif etkinin sonuçlarından vatandaşların minimum seviyede hasar almalarını sağlamak üzere Ekonomik İstikrar Kalkanı adı verilen bir paketle Koronavirüs’ün etkilerini azaltmak için 100 milyar Türk Lirası boyutunda bir kaynak seti oluşturulmuştur. Aynı zamanda çeşitli idari kurulumların tavsiye kararları ile birçok sosyal tedbir de dâhil olmak üzere salgının yayılma hızını azaltmak adına birtakım önlemler alınmaktadır.

Dünya genelinde olduğu gibi Ülkemizde de akut durumun hızlı değişikliği doğrultusunda alınan tedbirler anlık olarak değişmekle birlikte bu çalışmamızda yayım tarihi itibariyle (23.03.2020 saat 09.00) alınan tedbirler mercek altına alınmıştır.  

1. Ulusal Ekonomik Önlemler

T.C. Cumhurbaşkanlığı tarafından 18.03.2020 tarihinde gerçekleştirilen Koronavirüs Değerlendirme Toplantısı ile alınan ekonomik önlemler duyurulmuş olup, 100 milyar Türk Lirası boyutunda “Ekonomik İstikrar Kalkanı” adı altında ekonomik önlem paketi oluşturulmuştur. Söz konusu paket içeriğinde yer verildiği üzere tedbirler ilk etapta şu şekildedir.

·Perakende Sektörü ve Alışveriş Merkezleri (“AVM”) (Market, büfe, bakkal, şarküteri, manav, dondurmacı, tuhafiye, kasap, inşaat malzemeleri satışı, küçük ev eşyaları ile beyaz eşya satışı, mobilya satışı, ev tekstili, kitap ve kırtasiye, gazete ve dergi, ayakkabı ve giyim eşyası perakende satışı, oyuncakçı, tıbbi ve ortopedik ürünler, eczane, kuyumcu, çiçekçi, pazarcılar, balıkçılar, pastane ve fırınlar, kişisel bakım ve kozmetik ürünlerinin satışı vb. her türlü ürünün perakende olarak satışına yönelik faaliyetler ile alışveriş merkezleri ve buralarda perakende satış faaliyetinde bulunanlar), Demir-Çelik ve Metal sanayii (Demir, çelik, alüminyum, bakır, kurşun, çinko, kalay imalatı ile bunların imalatçılar tarafından satışı), Otomotiv (Otomobil, kamyon, kamyonet, otobüs, minibüs, midibüs, traktör, motosiklet, römork, karavan gibi tüm motorlu kara taşıtlarının imalatı ile toptan ve perakende satışı), Lojistik-Ulaşım (Hava, kara, demiryolu, deniz ve her türlü suyolu ile yapılan her türlü şehir içi ve şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı, otoyol, tünel ve köprü işletmeciliği, depolama ve antrepoculuk faaliyetleri, havaalanı yer hizmetleri gibi her türlü lojistik ve ulaşım hizmetleri), Sinema-Tiyatro (Tiyatro, opera, bale, sinema, konser gibi her türlü sanatsal faaliyetler), Konaklama (Otel, motel, pansiyon, tatil köyü gibi konaklama faaliyetleri, tur operatörü ve seyahat acenteliği faaliyetleri, rezervasyon hizmetleri gibi her türlü konaklama ve buna ilişkin faaliyetler), Yeme İçme  (Lokanta, kafe, kıraathane, kahvehane, çay ocakları, kantinler, ulaşım araçlarında bulunan büfeler gibi her türlü yiyecek ve içeceklerin sunumuna yönelik hizmetler), Tekstil-Konfeksiyon (Kumaş ve iplik imalatı, her türlü pamuktan, yünden, tiftikten, elyaftan ve kumaştan mamul ürünlerin imalatı ile giyim ve ev tekstili ürünlerinin imalatı ile satışı gibi her türlü tekstil ve konfeksiyon imalat ve satışı) ve Etkinlik-Organizasyon (Gösteri, kongre, konferans, ticari fuar ve etkinliklerin organizasyonu ile internet kafe, oyun, düğün ve nikâh salonu, spor merkezleri gibi yerlerde gerçekleştirilen her türlü etkinlik ve organizasyon faaliyetleri) sektörleri için Muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primlerinin Nisan, Mayıs ve Haziran 2020 ödemeleri 6 ay süreyle ertelenmiştir.

·Konaklama vergisi Kasım 2020 ayına kadar uygulanmayacaktır. 

·Otel kiralamalarına ilişkin irtifak hakkı bedelleri ve hasılat payı ödemeleri Nisan, Mayıs ve Haziran 2020 ayları için 6 ay süreyle ertelenmiştir.

·KDV oranı %18 olan iç havayolu taşımacılığında bu oranı 3 ay süreyle %1 olarak uygulanacaktır. 

·Koronavirüs salgınıyla ilgili tedbirlerden etkilendiği için nakit akışı bozulan firmaların bankalara olan kredi anapara ve faiz ödemelerini asgari 3 ay ötelenecek ve gerektiğinde bunlara ilave finansman desteği sağlanacaktır. Salgın nedeniyle nakit dengesi bozulan firmaların bankalara olan kredi borçlarının anapara ve faiz ödemelerinin üç ay ötelenmesiyle firmalar bu dönemde ekonomik açıdan daha rahat edebileceklerdir.

·İhracattaki geçici yavaşlama sürecinde kapasite kullanım oranlarının korunması amacıyla ihracatçıya stok finansmanı desteği sağlanacaktır. 

·Koronavirüs nedeniyle işlerinin olumsuz etkilendiğini beyan ederek talepte bulunan esnaf ve sanatkârların Halkbank’a olan kredi borçları, Nisan, Mayıs ve Haziran 2020 anapara ve faiz ödemeleri 3 ay süreyle ve faizsiz olarak ertelenecektir. 

·Kredi Garanti Fonu limitini 25 milyar Türk Lirası’ndan 50 milyar Türk Lirası’na çıkartılarak kredilerde önceliği gelişmelerden olumsuz etkilendiği için likidite ihtiyacı oluşan ve teminat açığı bulunan firmalar ile KOBİ’lere verilecektir.

·500 bin liranın altındaki konutlarda kredilendirilebilir miktar % 80’den %90’a çıkartılarak, asgari peşinat %10’a düşürülmüştür.

·Koronavirüs’ün yayılmasına karşı alınan tedbirlerin etkisiyle Nisan, Mayıs ve Haziran 2020 aylarında temerrüde düşen firmalar için kredi siciline “mücbir sebep” notu düşülmesi olanağı sağlanmıştır.

·Esnek ve uzaktan çalışma modellerinin daha etkin hale getirilmesi için çalışmalar yapılmaktadır.

·Stopaj gibi kaynağında yapılan kesintilerin ödemelerini içeren muhtasar beyannamelerin süreleri 3 ay süre ile ertelenmiştir.

·Kısa Çalışma Ödeneği süreçleri kolaylaştırılacak ve hızlandırılacaktır. Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır. Bu uygulamayla faaliyetine ara veren işyerlerindeki işçilere geçici bir gelir desteği verilirken, işverenlerin de maliyetini azaltmış olacaktır. 23.03.2020 tarihinden itibaren Koronavirüs salgınından olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma uygulamak isteyen işverenler Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezlerine özel olarak oluşturulan elektronik posta adreslerine gerekli belgeleri göndermek suretiyle başvurabileceklerdir.

·En düşük emekli maaşını 1.500 Türk Lirası’na yükseltilmiştir.

·Emeklilerin bayram ikramiyesi Nisan 2020 ayı başında ödenecektir. 

·Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın belirlediği kriterlere göre ihtiyaç sahibi ailelere yapılacak nakdi yardımlar için ilave 2 milyar Türk Lirası bir kaynak ayrılmasına karar verilmiştir. 

·İstihdamdaki sürekliliği temin etmek amacıyla 2 aylık telafi çalışma süresini 4 aya çıkartılmıştır. Bu kapsamda Korona virüs İş Kanunu 64/1 kapsamında zorlayıcı neden olarak değerlendirilmiştir. İş Kanunu’na göre zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde işveren dört aya kadar bu çalışılmayan süreler için telafi isteyebilecektir. Bu çalışmalar fazla çalışma olarak nitelendirilmeyecektir.

·Küresel tedarik zincirlerindeki aksama ihtimaline karşı hem üretimde, hem de perakende de belirlenen önceliklere göre alternatif kanallar geliştirileceği belirtilmiştir.

·Tek başına yaşayan 80 yaş üstü yaşlılar için, sosyal hizmet ve evde sağlık hizmetlerinden oluşan periyodik takip programı oluşturulmuştur.

·Nisan, Mayıs ve Haziran 2020 ayı vadeli açık reeskont kredi anapara ve faiz ödemeleri Ekim, Kasım ve Aralık 2020 aylarına ertelenerek, azami vade 1 yıl uzatılmıştır. 

·Nisan, Mayıs ve Haziran 2020 aylarında vadesi dolan reeskont kredilerinin taahhüt kapama süresi de yine 1 yıl uzatılmıştır.

 

Ek olarak, özellikle perakende sektörünü etkileyecek önlemler arasında giren Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği´nin (“AYD”) açıklaması uyarınca, yukarıda bahsedilen 18.03.2020 tarihli TC Cumhurbaşkanlığı açıklamasında yer alan “evinizden çıkmayın” tavsiyesi kapsamında, halk sağlığı için toplum ve perakendecinin de taleplerini dikkate alarak AVM’lerin kapatılmasına yönelik bir tavsiye kararı alınmıştır. Yine bu tavsiye kararının alındığı belirtilen açıklamada, açıklanan "Ekonomik İstikrar Kalkanı" paketine ilişkin, AVM kiracılarına da gerekli kolaylıkların sağlanacağı belirtilmiştir.

2. Hukuki Tedbirler

·İcra ve İflas Takiplerinin Durdurulması:

2279 sayılı İcra ve İflas Takiplerinin Durdurulması Hakkında Karar (“Karar”) 22 Mart 2020 tarihli ve 31076 sayılı Resmi Gazete’de COVID-19 salgın hastalığının ülkemizde yayılmasını önlemek amacıyla alınan tedbirler kapsamında yayımlanmış olup Karar, yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Söz konusu Karar kapsamında; Koronavirüs salgının yayılmasını önlemek amacıyla alınan tedbirlerin uygulanabilirliğini kolaylaştırmak amacıyla, 22.03.2020 tarihinden itibaren 30.04.2020 tarihine kadar nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç olmak üzere yurt genelinde tüm icra ve iflas takiplerinin durdurulmasına ve bu çerçevede taraf ve takip işlemlerinin yapılmamasına, yeni icra ve iflas takiplerinin alınmamasına ve ihtiyati haciz kararlarının icra ve infaz edilmemesine karar verilmiştir.

·Kısa Çalışma Ödeneği

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı tarafından 22.03.2020 tarihinde yapılan açıklamada Kısa Çalışma Ödeneği başvurularının 23.03.2020 tarihinden itibaren elektronik ortamda yapılabileceği duyurulmuştur. Koronavirüs salgınından olumsuz etkilenen ve bu sebeple kısa çalışma uygulamasından yararlanmak isteyen işverenlerin Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü (“İŞKUR”) İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezlerine özel olarak oluşturulan elektronik posta adresleri aracılığıyla gerekli belgeleri göndererek başvurularını gerçekleştirebilecekleri belirtilmiştir.

·Tebligat İşlemlerinin Durdurulması:

Adliyelerin Adalet Komisyonları Başkanlığı tarafından Koronavirüs ile mücadele amacıyla çeşitli kararlar alınarak,  Adalet Bakanlığı ve Baro Başkanlıklarınca alınan tedbirler dikkate alındığında Avukatların, ofislerine gitmeksizin işlerini evlerinden sürdürmeleri nedeni ile hak kayıplarının oluşmaması için Mahkemeler ve İcra Dairelerince elektronik ortamdan veya zarf usulü ile tebligat yapılmaması hususunda kararlar alınmakta olup, bu kararı İstanbul Anadolu Adalet Komisyonu 01.04.2020 tarihinde kadar uygularken, İzmir Adalet Komisyonu Başkanlığı 30.03.2020 tarihine kadar uygulamaktadır. Buna ilişkin her yargı çevresi ayrı ayrı karar almakta olup, avukatların ve ilgililerin bu hususta takipte kalması önem arz etmektedir.

·Vergi Dairesi İşlemleri:

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 19.03.2020 tarihi itibariyle Koronavirüs hastalığının yayılmasını engellemeye yönelik alınan tedbirler yayınlanmıştır. Bu kapsamda;

1- 10.04.2020 tarihine kadar vergi dairesine verilmesi gereken tüm dilekçelerin İnteraktif Vergi Dairesi uygulaması üzerinden elektronik ortamda verilmesi ya da posta yoluyla gönderilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede; işe başlama, işi bırakma, şube açılış kapanış, borcu yoktur yazısı, mükellefiyet durum yazısı, tecil başvurusu, uzlaşma talebi vb. tüm dilekçeler elektronik ortamda İnteraktif Vergi Dairesi’nin web (ivd.gib.gov.tr) veya mobil uygulaması (GİB Mobil) üzerinden ya da posta yoluyla gönderilecektir.

2- 10.04.2020 tarihine kadar gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı, ücret ile diğer kazanç ve iratlar için sadece Hazır Beyan Sistemi üzerinden beyannameler verilecektir. Bilindiği üzere 03.03.2020 tarihine kadar verilmesi gereken gelir vergisi beyannamelerinin verilme süresi 30.04.2020 tarihine kadar uzatılmış olup, belirtilen gelir unsurlarına ilişkin gelir vergisi beyannameleri Hazır Beyan Sistemi üzerinden web (hazirbeyan.gib.gov.tr) veya mobil uygulamalarını kullanarak ya da posta yolu ile gönderilebilecektir.

3- Kredi kartı ile İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden veya anlaşmalı bankalar aracılığıyla ödenebilen vergi, harç ve idari para cezası ile değerli kâğıt bedellerine ilişkin ödemeler 10.04.2020 tarihine kadar vergi dairesi vezneleri yerine İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden veya anlaşmalı bankalar aracılığıyla yapılacaktır.

4- Kurumlar vergisi mükelleflerinin vergi ödemeleri vergi dairelerinin vezneleri yerine alternatif ödeme kanalları (İnteraktif Vergi Dairesi, anlaşmalı bankalar ve PTT) kullanmak suretiyle gerçekleştirilecektir.

5- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayan kişiler, potansiyel vergi kimlik numarası taleplerini İnteraktif Vergi Dairesi’nin web (ivd.gib.gov.tr) uygulaması üzerinden gerçekleştirecek ve potansiyel vergi kimlik numarası elektronik ortamda oluşturularak kendilerine tevsik edici resmi belge söz konusu uygulama üzerinden sunulacaktır. Bu nedenle Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayan kişilerin potansiyel vergi kimlik numarası almak için bundan böyle vergi dairelerine müracaat etmelerine gerek bulunmamaktadır.

Ayrıca, 17 Mart 2020 tarihli ve 125 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile 31 Mart 2020 günü sonuna kadar verilmesi gereken 2019 takvim yılına ait Yıllık Gelir Vergisi beyannamelerinin verilme süreleri ile bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin ödeme süreleri 30 Nisan 2020 Perşembe günü sonuna kadar uzatılmıştır.

·Tapu İşlemlerinin Online Yapılması:

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından yapılan düzenleme ile 18.03.2020 tarihinden itibaren Tapu ve Kadastro Müdürlüklerine yapılacak olan başvuruların, kurulan Web-Tapu sistemi üzerinden (https://webtapu.tkgm.gov.tr), işlem (randevu) talepleri ise (yabancı uyruklu kişiler dahil) Alo-181 çağrı merkezi aracılığıyla veya www.tkgm.gov.tr adresinden online yapılması sağlanmıştır.

Web-Tapu sistemi ile Tapu müdürlüğüne gitmeden internetten işlem başvurusu yapılabilmekte ve gerekli belgelerin uygulama üzerinden tapu müdürlüğüne gönderilerek yalnızca ıslak imza atmak için müdürlüklere gidilmesi gerekecektir. Yine bu sistem aracılığıyla malik kişi, diğer kişilere güvenli bir şekilde tapu bilgisi görüntüleme ve başvuru yapma yetkisi verebilmekte veya verdiği yetkiyi kaldırabilmektedir. Web-Tapu sistemi ile tapuya bizzat gidilmeden taşınmazlara işlem yapılmamasına yönelik beyan tesis edebilmekte veya beyanını kaldırılabilmektedir. Öte yandan sistem üzerinden Tapu Senedi, Tapu Kaydı gibi belgeler alınabilmektedir.

·Duruşma ve Keşiflerin Ertelenmesi:

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (“HSK”) Genel Sekreterliğince yargı mercilerine iletilen tavsiye niteliğindeki kararda; "Sağlık Bakanlığı bünyesinde oluşturulan Koronavirüs Bilim Kurulu’nun önerileri kapsamında; yargılama faaliyetlerinin yürütülmesinde herhangi bir soruna sebebiyet vermemek amacıyla, tutuklu işlere yönelik soruşturma ve kovuşturmalar ile ivedi sayılacak diğer hususlar haricinde duruşma ve keşiflerin ertelenmesi ile gerekli görülen hâllerde SEGBİS uygulaması kullanılması hususunun mahkemelerimizce değerlendirilmesi, mezkûr Kurulun önerileri doğrultusunda yeni tedbirlerin hayata geçirilmesi için gerekli dikkat ve özenin gösterilmesi" hususlarına yer verilmiştir.

Bu kapsamda Adalet Bakanlığı tarafından alınan 17.03.2020 tarihli karar ile; “hukuk daireleri ve mahkemelerince ertelenen duruşma ve keşiflere ilişkin tebligat giderinin gider avansından; yeterli gider avansının bulunmadığı dosyalar ile tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyeceği dava ve işlerde ileride bu gideri ödemesi gereken taraftan alınmak üzere suçüstü ödeneğinden karşılanması hususunda” karar alınmıştır.

·Arabuluculuk Toplantılarının Telekonferans İle Yapılması:

Arabuluculuk Daire Başkanlığı (“Daire Başkanlığı“) 16.03.2020 tarihli duyurusu ile başlamış ve devam eden arabuluculuk süreçlerinde telekonferans yönteminin tercih edilmesini, yeni başlayanlardaysa toplantı gününün yasada belirtilen sürelerin sonuna doğru verilmesini ve bu toplantıların da telekonferans yoluyla yapılmasını önermiştir.

3. Salgını Önleyici Tedbirler

·Bankaların çalışma saatleri:

Türkiye Bankalar Birliği (“TBB”) tarafından 22.03.2020 tarihinde tüm bankaların mesai saatlerine yönelik tavsiye kararı alınmıştır. TBB´nin tavsiye kararı ile Bankaların müşterilere doğrudan hizmet veren şubeleri ve hizmet birimlerinin çalışma saatleri ile müşteri kabul saatleri 12:00-17:00 olarak belirlenmiş olup bunun dışında isteyen bankaların, çalışma ve müşteri kabul saatlerini esnek olarak belirleyebileceği, bankaların şubelerinin ve hizmet birimlerinin çalışma ve müşteri kabul saatleri hakkında müşterileri bilgilendireceği, şube ve hizmet birimlerinde yakın temasın ve kalabalık ortamın oluşmasının önlenmesine yönelik gerekli tebdirlerin alınabileceği, yüksek riskli ve kalabalık alanlardaki şubelerin hizmet dışı tutulabileceği, bankacılık hizmetlerinin dijital ortamlardan yapılması hususunda alternatif hizmet kanallarından kesintisiz hizmet verilmeye devam edileceği alınan diğer kararlar arasındadır.

·65 yaş üstü ve kronik hastalığı olan kişilere yönelik sokağa çıkma yasağı:

İçişleri Bakanlığı tarafından 21.03.2020 tarihinde çıkarılan genelge ile 65 ve üzeri yaşında olan ile bağışıklık sistemi düşük ve kronik akciğer hastalığı, astım, KOAH, kalp/damar hastalığı, böbrek, hipertansiyon ve karaciğer hastalığı olanlar ile bağışıklık sistemini bozan ilaçları kullanan vatandaşların 21.03.2020 tarihi saat 24.00’den sonra ikametlerinden dışarı çıkmaları, açık alanlarda, parklarda dolaşmaları ve toplu ulaşım araçları ile seyahat etmeleri sınırlandırılarak sokağa çıkmalarını yasaklanmıştır.

Genelge ile getirilen sokağa çıkma yasağı 65 yaş ve üzeri vatandaşlar ile kronik hastalığı olan vatandaşları kapsamaktır. Özellikle tek başına yaşayan ve ihtiyaçlarını karşılayacak yakını bulunmayan 65 yaş ve üstü ile kronik rahatsızlığı olan vatandaşların mağdur olmaması; temel ihtiyaçlarını karşılamak için vali/kaymakamların başkanlığında 65 yaş üstü Vefa Sosyal Destek Grubu oluşturulmasına karar verilmiştir.

İçişleri Bakanlığı tarafından 65 yaş ve üstü ile kronik rahatsızlığı bulunanlar için uygulamaya konulan sokağa çıkma yasağı genelgesine ek bir genelge daha yayımlayarak 22.03.2020 saat 01.00’de ilgili valiliklere gönderilmiştir. Valiliklere gönderilen ek genelge ile 65 yaş ve üstü ile kronik rahatsızlığı bulunanlar için uygulamaya konulan sokağa çıkma yasağı kapsamında getirilecek istisnalar belirtilmiştir. Bu kapsamda yürüttükleri kamu görevinin niteliği, mevcut durumdaki aciliyeti ve kamu hizmetinin sürekliliğinin sağlanmasında kanser hastaları ve organ nakli olanlar hariç olmak üzere hizmetine ihtiyaç duyulacak başta doktorlar olmak üzere sağlık çalışanları, belediye başkanları, kurum il müdürleri, sosyal hizmet kuruluşları görevlileri, vb. kamu görevlileri/kamu hizmeti yürütenler ile eczacılar, valilik/kaymakamlıklar tarafından yasaklama/kısıtlama kararlarına belirtilen kapsamda olmak üzere istisnalar getirilmiştir.

·Uçuş yasakları:

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından 21.03.2020 tarihinde yapılan duyuru ile daha önce uçuşların durdurulduğu 22 ülkeye ilave olarak 46 ülkeye daha uçuşların durdurulacağı belirtilmiştir.  Buna göre, 21.03.2020 saat 17.00 itibariyle 46 ülkeye daha uçuşlar durdurulmuş olup Türkiye´nin uçuşları durdurduğu ülke sayısı 68´e yükselmiştir.

Son kararla birlikte Türkiye´nin uçuş trafiğini kapattığı 68 ülke aşağıdaki gibidir;

Almanya, Angola, Avusturya, Azerbaycan, Bangladeş, Belçika, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık, Cezayir, Cibuti, Çad, Çekya, Çin, Danimarka, Dominik, Ekvator, Ekvator Ginesi, Fas, Fildişi Sahili, Filipinler, Finlandiya, Fransa, Guatemala, Güney Kore, Gürcistan, Hindistan, Hollanda, Irak, İran İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Kamerun, Kanada, Karadağ, Kazakistan, Kenya, KKTC, Kolombiya, Kosova, Kuveyt, Kuzey Makedonya, Letonya, Lübnan, Macaristan, Mısır, Moğolistan, Moldova, Moritanya, Nepal, Nijer, Norveç, Özbekistan, Panama, Peru, Polonya, Portekiz, Slovenya, Sri Lanka, Sudan, Suudi Arabistan, Tayvan, Tunus, Ukrayna, Umman ve Ürdün.

Şu anda Türkiye´ye ile tek taraflı uçuşları durdurma kararı alan Rusya, Katar ve Libya ile birlikte hava yolu trafiği kesilen ülke sayısı ise toplamda 71´e ulaşmıştır. Ek olarak 22.03.2020 tarihinde Türk Hava Yolları firması tarafından yapılan açıklamada; Hong Kong, Moskova, Addis Ababa, New York ve Washington dışındaki tüm yurt dışı seferlerinin 27 Mart 2020 tarihinden itibaren 17 Nisan 2020 tarihine kadar sonlandırıldığı belirtilmiştir.

·Lokanta ve restoranlara ilişkin kısıtlama:

İçişleri Bakanlığı tarafından 21.03.2020 tarihinde çıkarılan genelge ile aynı tarih, saat 24:00 itibariyle içkili ve/veya içkisiz tüm lokanta ve restoranlar ile pastane ve benzeri işyerleri, sadece paket servis, gel-al benzeri şekilde, müşterilerin oturmasına müsaade etmeden hizmet vereceği karar altına alınmıştır. Bu nedenle lokanta/restoranlar ile pastane ve benzeri işyerlerinin oturma alanlarını kaldırmaları sağlanacak, bu alanlara müşteri kabul etmemeleri konusunda gerekli işlemler yapılacaktır.

·Berber, kuaför, güzellik merkezlerinin faaliyetlerinin kısıtlanması:

İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılan Genelge ile 21.03.2020 tarihi itibariyle vatandaşların bir arada bulunmaları ve yapılan işlem sırasında birçok kez fiziksel temasın olması nedeniyle berber, kuaför, güzellik merkezlerinin faaliyetlerinin 21.03.2020 saat 18.00 itibariyle geçici süreliğine durdurulmasına karar verilmiştir.

• Eğlence, sanat, kültür ve sosyal faaliyetlere kısıtlama:

17.03.2020 00:00 itibariyle, tiyatro, sinema, gösteri merkezi, konser salonu, nişan/düğün salonu, çalgılı/müzikli lokanta/kafe, gazino, birahane, taverna, kahvehane, kıraathane, kafeterya, kır bahçesi, nargile salonu, nargile kafe, internet salonu, internet kafe, her türlü oyun salonları, her türlü kapalı çocuk oyun alanları (AVM ve lokanta içindekiler dâhil), çay bahçesi, dernek lokalleri, lunapark, yüzme havuzu, hamam, sauna, kaplıca, masaj salonu, SPA ve spor merkezlerinin faaliyetleri geçici bir süreliğine durdurulmuştur.

 

·Eğitim ve Öğretim:

İlk orta ve lise okulları 16.03.2020 tarihinden itibaren 1 hafta süreyle; üniversiteler ise 3 hafta süreyle tatil edilmiştir. Bu kapsamda 23.03.2020 itibarıyla uzaktan eğitim yöntemiyle internet ve televizyon kanallarından eğitime devam edilebilmesi için gerekli alt yapı hazırlıkları tamamlanmaktadır.

Ek olarak ÖSYM sınav takvimini güncelleyerek ALES, YDS gibi akademik sınavların tarihlerini ileri bir tarihe ertelenmiştir.

• Kamu kuruluşlarına getirilen sınırlamalar:

Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan hamileler, yasal süt izni kullananlar, engelliler, yönetici pozisyonundakiler hariç 60 yaş ve üzerinde olanlar 16 Mart’tan itibaren 12 gün idari izinli sayılmaktadırlar. Okul öncesi ve ilköğretimde çocuğu bulunan kadın memurlara yıllık izin verilmiştir. Ayrıca kamu görevlilerinin yurt dışına çıkması özel izne tabi hale getirilmiştir.

• Ar-Ge ve Tasarım Faaliyetleri :

4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu, 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde, Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde faaliyet gösteren şirketler ile Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerine sahip işletmelerin, kendilerine tanınan muafiyetlerden ve teşviklerden yararlanabilmesi için Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerini bu alanlar içerisinde fiziki olarak gerçekleştirmeleri zorunludur.

T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca, 15.03.2o20 tarihinde yaptığı basın açıklamasıyla teknopark şirketleri ile Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinin, evinden çalışmalarını uygun gördükleri personel sayılarını aylık olarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bildirerek, muafiyet ve teşviklerden 2020 yılı Nisan ayı sonuna kadar faydalanmaya devam edebileceklerini duyurulmuştur.

• Yurt dışından gelen evcil hayvanlar:

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hangi amaçla olursa olsun tüm ülkelerden gelen egzotik hayvanlar ile omurgasızlar, amfibik hayvanlar, köpek, kedi, gelincik, süs balıkları, sürüngen, kemirgen, evcil tavşan ve tüm kuşların yolcu beraberi ve ticari kapsamda ülkeye girişi askıya alınmasına karar verilmiştir.