GYİAD İklim Bülteni Sayı:03
Eylül 2020’de Çin Halk Cumhuriyeti, 2060 yılı itibariyle karbon-nötr olma hedefini koymuştu. Yine 2020 yılı içerisinde Avrupa Yeşil Mutabakatı konusunda önemli adımlar atıldı ve Kasım 2020’de AB İklim Yasası teklifi konusunda kısmi uzlaşı sağlandı. Donald Trump’ın 2017 yılında aldığı karar sonrasında, 4 Kasım 2020 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri resmi olarak 2015 tarihli Paris İklim Anlaşması’ndan çekildi. Ancak bir gün önce gerçekleşen seçimleri kazanan Joe Biden görevdeki ilk adımının Paris İklim Anlaşmasını tekrar imzalamak olduğunu açıklarken, ABD ekonomisini karbon-nötr hale getirmek için plan yapacağını açıkladı ve John Kerry’yi iklim konusunda atadı. Çin, ABD ve Avrupa Birliği kümülatif olarak yıllık küresel sera gazı salınımlarının yaklaşık yarısından sorumlu. Bu ülkelerin ekonomilerini karbon-nötr hale getirmeye çalışması hem sera gazları salınımları açısından önemli, hem de önemli ithalat, ihracat ve üretim merkezleri olan bu ekonomiler, diğer ülkeleri de önemli derecede etkileyebiliyor. Örnek olarak bu konuda uzun süredir adım atmayan Rusya’nın da Kasım ayında en azından niyetini ve hedeflerini belirlemek konusunda adımlar atması gösterilebilir.
İklim Haberleri
AB İklim Yasası’nda kısmi uzlaşı sağladı
Avrupa Birliği ülkeleri çevre bakanları AB İklim Yasası teklifi konusunda kısmi uzlaşı sağlayabildi. Dün Brüksel’de bir araya gelen bakanlar Avrupa Parlamentosu tarafından önerilen yasa teklifindeki birliğin 2050 yılına kadar karbon nötr olma gelme hedefinin bağlayıcı olması önerisini kabul etti. Bununla birlikte birliğin 2030 yılı sera gazı emisyonları için, 1990’a göre ne kadar azaltım hedefleneceğine dair öneride uzlaşı sağlanamadı. Halihazırda birliğin 2030 için resmi hedefi %40 iken Avrupa Komisyonu, Avrupa Yeşil Mutabakat kapsamında bu hedefin %55 olmasını önermişti.
Atlantik'de 2020 fırtına sezonu çok yoğun geçiyor
Tropikal siklonlar her yıl, Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) tarfından hazırlanan listeye göre isimlendiriliyorlar. Bu yıl kasırga sezonu çok yoğun geçtiği için Atlantik Tropikal Siklonlarına isim verilirken kullanılan 21 isimli ilk liste daha Eylül ayındayken bitmişti ve tarihte ilk defa sıra ikinci listeye, yani Yunan Alfabesine, gelmişti. Severe Weather haberine göre Iota kasırgasıyla beraber bu listedeki 9. isme gelinmiş oldu. İklim değişikliğinin kasırgaların sayısını nasıl etkilediği tam olarak bilinmese de şiddetlerinin küresel ısınmayla beraber artmakta olduğu biliniyor.
ABD’nin Paris İklim Anlaşması macerası devam ediyor
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) 4 Kasım 2020 itibarıyla Paris İklim Anlaşması'ndan resmen çekildi. ABD, 2017 yılının haziran ayında Başkan Donald Trump tarafından alınan söz konusu anlaşmadan çekilme kararı için geçtiğimiz sene kasım ayında başvuruda bulunmuştu. Ayrılık için başvuru tarihinden itibaren geçmesi gereken bir yıllık sürenin dolmasının ardından 4 Kasım 2020 tarihi itibarıyla ABD, iklim değişikliği ile mücadele etmeyi amaçlayan Paris İklim Anlaşması ile bağını tamamen koparmış oldu. Ancak yeni seçilen Joe Biden göreve başladığı gün ABD'nin Paris Anlaşmasına geri döneceğini söylemişti. Obama döneminde Dışişleri Bakanı olan John Kerry ise Joe Biden'ın İklim Değişikliği Özel Temsilcisi olacak. John Kerry, Paris Anlaşması'nın onaylanması sürecinde de önemli rol oynamıştı.
2020 en sıcak yıl olarak kaydedilecek
Climate Copernicus sitesinde yer alan habere göre 2020 Ekim ayında Batı Avrupa’nın birçok bölgesinde nem ortalamanın üstünde kaydedildi. Alex fırtınası, Fransa ve İtalya başta olmak üzere birçok yerde aşırı yağış ve su baskınlarına sebep oldu. Ayrıca Asya ve Kuzey Amerika’da yıkıcı tropikal fırtınalar oluştu. Carbon Brief analizine göre ise 2020’nin en sıcak yıl olacağına neredeyse kesin gözüyle bakmak gerekiyor. 2020 yılı, ısınmayı arttırıcı etkisi olan El Niño'nun olmadığı bir yılda rekor sıcak yıl olacak olmasıyla insan kaynaklı küresel ısınmanın ciddiyetini ortaya koyuyor.
Putin hükümetten Paris Anlaşması hedeflerine ulaşılmasını talep etti
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, iklim değişikliğiyle mücadele için 2015 Paris Anlaşması’nı karşılamaya yönelik hükümetine çalışma talebi içeren bir kararname imzaladı. Ancak herhangi bir eylemin güçlü bir ekonomik kalkınmayı da içermesi gerektiğini vurguladı. Dünyanın en büyük dördüncü sera gazı yayıcısı olan Rusya, çevre grupları tarafından şirketler için zorunlu emisyon hedeflerinden kaçınması nedeniyle eleştiriliyordu. Rusya’da resmi tatil olan Çarşamba günü yayımladığı kararnamede Putin, hükümete sera gazı emisyonlarını 2030 itibarıyla 1990 seviyelerine göre %70’e varan oranda azaltım yönünde çalışma emri verdi.
Bakan Dönmez: Bu yıl elektriğin yüzde 46’sı yenilenebilir kaynaklardan geldi
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “2020’nin ilk dokuz ayında üretilen elektriğin yaklaşık %46’sı yenilenebilir enerji kaynaklarından, %34’ü kömürden, %19’u doğalgazdan, geri kalanı ise diğer kaynaklardan sağlanmış olup, yerli ve yenilenebilir kaynakların payı %61 olarak gerçekleşmiştir” açıklamasında bulundu. Ancak iklim krizi ile birlikte azalacak olan yağışların çoğu hidroelektrik santrallerden üretilen yenilenebilir enerji miktarını da düşürebileceğini düşünmek zor değil.
Alarm çanları çalıyor: İstanbul’da baraj doluluk oranı son 10 yılın en düşük seviyesinde
İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi‘nin (İSKİ) paylaştığı verilere göre kasım ayı itibariyle İstanbul’daki barajların doluluk oranı yüzde 26.60’ya düştü. Yani barajların beşte dördü şu anda boş bulunuyor. Ayrıca, kentte su sağlayan barajlardaki doluluk oranı yüzde 26,82 küçüldü. İstanbul‘da temiz suya erişim konusunda alarm zilleri çalmaya başladı. İstanbul’da günde 3 milyon metreküp su tüketiliyor. Fakat buna karşılık kentte özellikle bu yıl barajlardaki su miktarlarında düşüş yaşanıyor.
Avrupa Yatırım Bankası, Yeşil Yatırım Planını Onayladı
Avrupa hükümetleri, 2030’a kadar harcanacak 1 trilyon euroluk yeşil yatırım paketi ile Avrupa Yatırım Bankası’nı (AYB) iklim bankasına dönüştürmek için bir yol haritası onayladı. İklim Bankası Yol Haritası havalimanı genişletmelerine kredi vermeyi sonra erdirse de tüm banka aracılarının karbondan arındırma planlarına sahip olmasını gerektirmiyor. İklim finansmanı analistleri, bankanın kararını ileriye yönelik önemli bir adım olduğunu kabul etseler de kampanyacılar, iklim taahhütlerini yerine getirmek için daha fazlasına ihtiyaç duyulduğunu söylüyor.
Türkiye’de ekim ayı yağış ortalaması yüzde 58 azaldı
Meteoroloji Genel Müdürlüğü bu yıl ekim yağışlarının geçtiğimiz seneye göre yüzde 21 azalarak 21,7 milimetre olarak kayıtlara geçtiğini duyurdu. Türkiye'de uzun yıllar ekim ayı yağış ortalaması ise 51 milimetre olarak ölçülüyordu. Bu yılın ekim yağışları, uzun yıllar alınan ortalamaya göre yüzde 58 azaldı. Yağışlar ülke genelinde normalin ve geçen yıl yağışlarının altında gerçekleşti. Yağışların azalması genel ve uzun vadede de beklediğimiz bir görüntü değildir. Ancak bu seneki azalma tüm barajların seviyelerinde ve şehirlere su sağlamada sorunlara yol açabilecek boyuttadır.
İklim Raporları
Sıfır emisyonlu binalarda yüzde 95 enerji tasarrufu mümkün
Oxford Üniversitesince hazırlanan "Sıfır Emisyonlu Küresel İnşaat Sektörüne Doğru" raporuna göre, iklim değişikliğiyle mücadele için inşaat sektörünün karbonsuzlaşması büyük önem taşıyor. İnşaat sektörü, dünyada enerjiyle ilgili sera gazı emisyonlarının yüzde 39'undan sorumlu olup küresel ısınmanın 1,5 dereceyle sınırlanabilmesi için kalan karbon bütçesinin yarısını tüketebilecek büyüklükte bulunuyor. Dünyanın hemen her yerinde sıfır veya sıfıra yakın emisyonlu yapılar inşa edilmesi için gereken teknoloji bulunurken bu teknolojilerin maliyeti geleneksel projelerle aynı seviyede yer alıyor. Rapora göre, sıfır emisyonlu binalar soğutma ve ısıtma faturalarını önemli ölçüde düşürerek geleneksel evlere göre enerji talebinde yüzde 95'e varan tasarruf sağlıyor.
Yeni bir çalışma yok oluşu finanse eden bankaları ortaya koydu
Portfolio Earth isimli bir girişim “Bankrolling Extinction” (Yok Oluşu Finanse Etmek) raporunda dünyanın en büyük bankalarının biyoçeşitlilik tahribatına sebep olan belli başlı sektörlerde faaliyet gösteren şirketlere sağladığı krediler ve sigortaları ölçtü. Rapor, 2019 yılı boyunca 50 küresel bankanın, küresel yok olma krizinin birincil nedenleri olarak belirlenen gıda, ormancılık, madencilik, fosil yakıtlar, altyapı, turizm ve ulaştırma ve lojistik sektörlerine 2,6 trilyon dolardan fazla kredi ve sigorta sağladığını tespit etti. Ayrıca bankaların hiçbirinin kredilerinin biyoçeşitlilik üzerindeki etkisini izlemek veya ölçmek için kapsamlı politikalar veya yeterli sistemler geliştirmediğini de tespit etti.
İklim değişikliği: Zengin ülkelerdeki çevreyi kirleten eski araçlar Afrika'ya satılıyor
Birleşmiş Milletler'in hazırladığı bir rapora göre, zengin ülkelerdeki çevreyi çok fazla kirleten milyonlarca araç, kalkınmakta olan ülkelere satılıyor. Rapora göre 2015-2018 arasında 14 milyon eski, düşük kaliteli araç Avrupa, Japonya ve Çin'den ihraç edildi. Bu araçların beşte dördü yoksul ülkelere gönderilirken, yarısından fazlası Afrika'ya satıldı. Uzmanlar, araçların yüzde 80'inin ihraç eden ülkelerdeki asgari güvenlik ve çevre standartlarını karşılamadığını söylüyor. Bu araçların birçoğunun da satıştan önce değerli parçalarının söküldüğü belirtiliyor.
Japonya Başbakanı Suga: Japonya 2050'ye dek karbonsuz üretime geçecek
Japonya Başbakanı Yoshihide Suga, Japonya'nın 2050 yılına kadar karbonsuz üretime geçeceğini duyurdu. Japonya'nın eski Başbakanı Shinzo Abe'den başbakanlık görevini devralması ardından ilk kez bir konuşması yapan Başbakan Yoshihide Suga, ülkesinin sera gazı salınımını azaltmayı ve yenilenebilir enerji kaynaklarını desteklemeyi planladığını açıkladı. Suga karbonsuz üretim hedefi doğrultusunda otomotiv, çelik ve elektrik üretimi sektörlerine yeni kurallar getirileceğini açıkladı.
2020’de devreye giren temiz enerji gücü 3 GW’a yaklaştı
Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Ekim ayı Kurulu Güç Raporu’nu yayımladı. Rapordaki verilere göre 2020’nin ilk 10 aylık döneminde devreye giren yeni yatırımların toplam gücü 2,9 GW’ı aştı. 268 MW gücündeki doğal gaz santrallerinin devreden çıkması ile de Türkiye’nin kurulu gücündeki yıllık net artış 2.651,8 MW oldu. Barajlı hidroelektrik santral yatırımları ekim ayında 42,30 MW, yılın tamamında ise 1.276,90 MW kurulu güç artışı ile ilk sırada yer aldı. Güneş enerjisi yatırımları ise Türkiye’nin kurulu gücünde ekim ayında 93,3 MW, 2020’nin tamamında ise 459,2 MW’lık katkı sağladı. Güneş enerjisindeki artışın 46,8 MW’lık bölümü lisanslı, 46,4 MW’lık bölümü ise lisanssız yatırımlar ile sağlandı.
IEEFA: 50 finans kuruluşu petrol ve doğal gaz yatırımlarından çekiliyor
Enerji Ekonomisi ve Finansal Analiz Enstitüsü (IEEFA), aralarında HSBC, Banco Santander, Deutsche Bank, Goldman Sachs, JPMorgan Chase, Citigroup, Wells Fargo ve Morgan Stanley’in de bulunduğu katranlı kum ve Kuzey Kutbu’ndaki sondaj projelerinin finansmanında kısıtlamalarda bulunan 50 önemli küresel finans kurumunu ortaya koyuyor. Bu finansman kurumlarının arasında, dünyanın en büyük çok taraflı kredi kuruluşu olan Avrupa Yatırım Bankası’nın (European Investment Bank, EIB) en sınırlayıcı ve etkin politikaya sahip olduğu görülüyor. Banka 2019 yılında, önümüzdeki yılın sonuna kadar tüm petrol ve doğalgaz finansmanından çekileceğini duyurmuştu.
Atmosferdeki Karbondioksit Oranı
Kasım 2020 412.9
Kasım 2019 410,3
Kasım 2015 400.2
Kasım 2010 388.7