GYİAD: Gençliğin Potansiyeli, Türkiye’nin Potansiyeli!

Zirvenin açılış konuşmaları GYİAD Yönetim Kurulu Başkanı Fuat Pamukçu; TİSK ve MESS Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Özgür Burak Akkol, Esas Holding Yönetim Kurulu Başkan Vekili Sayın Emine Sabancı Kamışlı tarafından gerçekleştirilirken, günün kapanış konuşmasını ise FİBA Grubu Yönetim ve İcra Kurulu Başkanı Murat Özyeğin yaptı.

Zirve’de Dinamo Danışmanlık Kurucu Ortağı ve Universum Orta Doğu Direktörü Evrim Kuran, TİSK Genel Sekreter Yardımcısı Deniz Karakaş, Psikiyatr Dr. Gülcan Özer, Unilever Türkiye, Orta Asya ve İran Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Seçkin, Amgen Türkiye & GENSENTA Genel Müdürü Güldem Berkman ve Doğan Holding CEO'su Çağlar Göğüş gibi konuşmacılar yer alırken, panellerin moderatörlüğünü GYİAD Yönetim Kurulu Üyesi ve Arfesan A.Ş. Yönetim Kurulu Başkan Vekili Ayşe Arkan ile GYİAD Yönetim Kurulu Üyesi ve Kariyer.net CEO'su Fatih Uysal üstlendiler.

Zirve’de açıklanan ve İstanbul Ekonomi Araştırma şirketi tarafından hazırlanan Türkiye’de Genç İş Piyasası ve Geleceğine Bakış Raporu genç istihdamı, girişimcilik, istihdamda cinsiyet eşitliği ve meslek liseleri eğitimi ile ilgili önemli veriler içeriyor. Rapor aynı zamanda, genç istihdamına yönelik somut adımlar atılması gerektiğini de ortaya koyuyor.

Rapor ile gençliğin önündeki engellerin daha iyi anlaşılması hedeflenirken, raporun sonuçlarının kamuoyunun ve karar vericilerin dikkatine sunulmasıyla, çözümün bir parçası olunması amaçlanıyor.

Türk gençliğinin potansiyelini ortaya çıkarmanın ancak iyi eğitimli, doğru yeteneklere sahip, dünya ve ülkesi ile bağlantılı, sadece iş sahibi değil iyi iş sahibi ve mutlu gençleri topluma kazandırmakla mümkün olduğuna inanan bir oluşum olarak GYİAD, bu raporla gençlerin iş piyasasında bugün yaşadıkları sorunları ortaya koyarken aynı zamanda geleceğe yönelik bir bakış açısı sunmayı da hedefliyor.

GYİAD’ın gençliğin potansiyelini ortaya çıkarma vizyonu doğrultusunda hazırlanan rapor, derneğin gelecek stratejisinin temel yapı taşlarından birini temsil ediyor.

Rapor hakkında konuşan GYİAD Başkanı Fuat Pamukçu, “Türkiye’de gençliğin ihtiyaç ve sorunlarına çözümler üretmek ve onları temsil etmek vizyonuyla hareket eden bir iş insanları kuruluşu olarak bu raporla, Türkiye’deki genç istihdam sorunu hakkında farkındalık yaratmak istedik. GYİAD olarak, gençlerin Türkiye’nin sadece geleceği değil, bugünü olduğunu düşünüyoruz. Ülkemizde ekonomik ya da beşeri gelişime yönelik atılacak her adımda, gençlerimizin potansiyelinin göz önünde bulundurulması gerektiğine inanıyoruz. Bugün dünyada ve Türkiye’de gençliğin çok önemli sorunları var. Gençlerin potansiyellerinin gerisinde kalmasına sebep olan birçok engel var. Dünya çapında artan gelir adaletsizliğine ek olarak, küresel salgın da toplumun en kırılgan kesimlerinden biri olan gençlerin koşullarına ilave zorluklar getirdi. Bu da önümüzdeki işin sorumluluğunu artırıyor. Genç iş insanları olarak, bu engellerin kalkması gerektiğini düşünüyor ve bu konuyu görev olarak benimsiyoruz. Bu rapor, Türkiye’de var olan önemli genç iş gücü potansiyelini açıkça ortaya koyuyor. Ancak bu potansiyeli etkili kullanabilmek için yüzümüzü öncelikle gençlerimizin beklenti ve ihtiyaçlarına çevirmemiz gerekiyor. Rapor ayrıca bize, özellikle eğitim ve girişimcilik alanlarında reformist adımlar atılması gerektiğini söylüyor. Bu raporda ortaya koyulan verilerden hareketle, genç istihdamına yönelik atılacak kapsamlı adımların ülkemizin geleceğini çok daha iyi şekillendireceğine inanıyoruz. Bu bağlamda ülkemizdeki tüm ilgili kurumları, bu alana daha fazla odaklanmaya davet ediyoruz.” dedi.

TİSK ve MESS Yönetim Kurulu Başkanı Özgür Burak Akkol ise raporla ilgili görüşlerini şöyle ifade etti: “Tüm dünyanın eşzamanlı sınandığı bir süreçten geçiyoruz. Bu sürecin ülkemiz için fırsatlara gebe olduğuna, fırsatların anahtarının da gençlerimiz olduğuna TİSK olarak gönülden inanıyoruz. Şu an dünyada 15 - 25 yaş arası 1,3 milyar genç var. Bunların 5’te 1’i ne eğitimde ne de istihdamda. Dünya genelinde, salgın gibi kriz zamanlarında işlerini ilk kaybedenler yine gençler, özellikle de kayıt dışı ekonomide güvencesiz çalışan gençler. Genç istihdamı sorunu, az ya da çok, bütün ülkelerin ortak sorunlarından biri. Bunun haricinde, çalışan gençlerin de önemli sorunları var. Bir tarafta iş bekleyen milyonlar, bir tarafta gençleri memnun edemeyen organizasyonlar varken, diğer bir tarafta da belli pozisyonlar için yetenek kapma mücadeleleri yaşanıyor. Bu resmi doğru okumak bugün her zamankinden daha önemli. Dünya müthiş bir dönüşüm yaşıyor. Salgın da eklenince, süreç daha da hızlandı. Biz de organizasyonlarımızı ve ülkemiz için anahtar gençlerimizi “İşimizin Yarını”na hazırlamak için yola çıktık. Yarınımız için pek çok aksiyona bugünden başladık. TİSK olarak desteklediğimiz GYİAD araştırması da gençlere yönelik icraatlarımıza, politika görüşlerimize yol gösterecek. Bu inançla, örnek bir sivil toplum duruşu sergileyen GYİAD’dan iş birliği teklifi gelir gelmez desteğe hazırız dedik. Diliyorum, bu önemli alana odaklanan çalışmalar artar ve ülkemizin geleceğine yön verir.”

Rapor, Türkiye’nin 26 farklı şehrinde yaşayan, 18-30 yaş aralığındaki 1391 katılımcıyla hazırlandı. Katılımcılara, demografi, aile yapısı, eğitim, psikoloji, cinsiyet ve girişimcilik olmak üzere 6 farklı ana başlıkta, kapsamlı sorular soruldu.

Türkiye’de genç istihdamı: 4 gençten biri işsiz

TÜİK Temmuz 2020 verilerine göre, Türkiye’de işsizlik oranı yüzde 13,4, genç işsizliği oranı yüzde 25,9. Diğer bir deyişle, yaklaşık 4 gençten biri işsiz. OECD (2020) ülkeleri ile kıyaslandığında, Türkiye 36 ülke arasında 9’uncu en yüksek genç işsizliğine sahip olan ülke konumunda. Türkiye’de Genç İş Piyasası ve Geleceğine Bakış Raporu’na göre ise yeni mezun gençlerin %38’i iş arayışında…

İş bulamamak, gençlerin psikolojilerinin yanı sıra aile ilişkilerini de negatif etkiliyor. Rapora göre %58,3 oranındaki çoğunluk, işsizlik sebebiyle aile ilişkilerinin olumsuz etkilendiğini ifade ediyor. Gençler, iş bulamadıkları için ailelerine karşı mahcup hissediyor, çalışmayanlar kendilerini arkadaşlarına göre geride kalmış görüyor. İş arayışında olan gençlerin %78,2’si işsizlik durumlarından dolayı kendilerini arkadaşlarından geri kalmış hissettiğini belirtiyor.

İş bulamamak beklentileri düşürürken, %64’lük kesim sadece yol-yemek veren bir yerde çalışmayı isteyebileceğini söylüyor.  18-22 yaş arasında ise bu oran %74,3 ile daha yüksek. Diğer yandan çalışanların %64’ü işinden memnun olmadığını belirtiyor.

Raporda ayrıca Esas Holding’in sosyal yatırım birimi olan Esas Sosyal'in Gençlik ve İstihdam Araştırmaları Özeti, Türkiye'de Eğitimli Gençlerin İşsizliği Kamuoyu Araştırması, Gençlik ve İstihdam Odak Grup Çalışması, Yeni Mezun Gençlerin İstihdamı ve Sosyal Etki Analizi Raporu'ndan da önemli bulgular paylaşılıyor. 

İstihdamda cinsiyet eşitliği sorunu: İş arayışı olmayanların %89,4’ü kadın

Rapora göre işsiz olup iş arayışı bulunmayan katılımcıların %89,4 oranındaki çoğunluğu kadınlardan oluşuyor. Bu gruba mensup kadınların %92,1’i evli, %82,4’ü ise çocuk sahibi. Sonuçlara bakıldığında, çocuk sayısı arttıkça, kadınların iş arayışında oransal bir düşüş gözlemleniyor. Bu anlamda cinsiyet, medeni durum, çocuk durumu ve çocuk sayısı, özellikle kadınların piyasadaki istihdamını olumsuz yönde etkileyen önemli parametreler olarak göze çarpıyor. İş arayışı bulunmayan kadınların %83,4’ü ailevi sebeplerden ötürü çalışmadığını söylerken, bu oran erkek katılımcılarda %47,6. Erkek katılımcılarda “İş arayışım oldu, artık aramıyorum” beyanında bulunan “cesareti kırılmış” grubun ise %44,1 oranında olduğu görülüyor.

Her iki gençten biri girişimci olmak istiyor

Rapor verileri doğrultusunda, gençlerin girişimcilik konusunda istekli olduğunu söylemek mümkün. Katılımcıların %45,2’si yani her 2 kişiden biri, fırsatı ve imkânı olursa girişimci olmaya sıcak bakıyor.

Daha önce denenmiş ama başarılı olamamış girişimlerin çoğu yeme-içme sektöründe yer alıyor (%19,4). Başarılı olamamış girişimler arasında 2. sırada %15 ile tekstil sektörü bulunuyor. Bu sonuçlara rağmen, imkân olsa girişimci olurum diyenler ağırlıklı olarak yine aynı sektörlerde (yeme-içme ve tekstil) girişimci olmayı planlıyor.  Girişimcilik fikri hizmet sektöründe daha fazla düşünülürken, üretim alanında girişim fikrinin oldukça az olduğu gözlemleniyor.

Meslek Lisesinde okumak gençliğin kendi kararı değil!

Raporda geniş kapsamlı bir meslek liseleri analizi de yer alıyor. TİSK’in, raporun bu bölümündeki değerli katkıları, işveren anketi sorularının oluşturulması ve sunulan politika önerilerini kapsıyor.

Rapora göre ülkemizde meslek lisesinde okumak, gençlerin özgür iradeleriyle değil daha çok “dış” faktörlerin etkisiyle alınan bir karar niteliğinde: LGS’de düşük skor alınması ya da ailevi baskı, gençlerin meslek lisesine yönlenmesine sebep oluyor. Diğer yandan işverenler de meslek lisesi eğitimini yeterli bulmuyor. Pandemi süreci uygulamalı eğitimleri sekteye uğrattığı için, meslek lisesi öğrencilerinin eğitimleri özellikle içinde bulunduğumuz dönemde ciddi anlamda sekteye uğruyor.  

Meslek Lisesi mezunlarının çoğunluğu okudukları şehir dışına göç etmek ya da yurtdışına gitmek istiyor. Bu tablo da gösteriyor ki, ailevi imkân yetersizliği ve yabancı dil eğitim eksikliği gibi sebeplerle isteklerini gerçekleştirmesi zorlaşan meslek lisesi mezunlarının, şartlar gerçekleştiğinde dış göç eğilimleri bulunuyor.

GYİAD Genç İstihdam ve Teknoloji Zirvesi’nin sponsorları arasında Arfesan Arkan Fren Elemanları San. Tic. A.Ş., DFDS Denizcilik ve Taşımacılık A.Ş., RZK Çelik Servis Merkezi San. ve Tic. A.Ş., Esas Holding A.Ş., Fatih Denetim Serbest Muhasebe Mali Müşavirlik A. Ş., Mars Lojistik Uluslararası Taş. Dep. Dağ. A.Ş., Somal Sac Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti., Elkoca Hukuk Bürosu, Inventram A.Ş., Kariyer Net Elektronik Yayıncılık ve İletişim Hizmetleri A.Ş., ISS Global Forwarding Taşımacılık A.Ş. ve Moral Partners Hukuk Bürosu bulunuyor.