GYİAD Araştırma Enstitüsü kripto para gerçeğini masaya yatırdı

Teknolojinin ve dijital dönüşümün vazgeçilmez etkisiyle kripto paraların artık göz ardı edilemeyecek gerçekliğini fazlasıyla ortaya koyduğunu, merkezi bir düzenleyici kurum tarafından yönetilmeyen bu araçların kullanıcı odaklı bir değer kazanımı yarattığını belirten GYİAD Araştırma Enstitüsü Eşbaşkanı Şafak Herdem, çek düzenlemelerini kripto para gerçeği karşısında masaya yatırdı.
 
Kripto paraların hızla yaygınlaşmaya devam ettiğinin altını çizen Herdem, ülkemizde uzun süredir ticaret hayatının vazgeçilmez bir ödeme aracı olan ve mağduriyetlerden kaynaklı birçok düzenlemeye tabi tutulan çekler ve kripto paralar konusuna dikkat çekti. 
 
Hukukumuzda çeklerin asıl olarak bir ödeme aracı olarak tanımlanmasına rağmen ileri vadeli düzenlenen çeklerin bir ödeme aracı olarak değil kredi aracı olarak tanımlandığını belirten Şafak Herdem, son düzenlemeler ile karekodlu çekler ile çekteki sahteciliğin önüne geçilmesi ve çek düzenleyicisinin kredibilitesine yönelik bilgilerin anında erişimine olanak tanıyan düzenlemeler yapılsa da bu kredibilite’nin ileri vadeli çekin ödenebileceği hususunda herhangi bir güvence için yeterli olmadığını vurguladı. 
 
Karşılıksız çıkan her çek için yasa gereği bankaların her çek yaprağı için 1410 TL’ye kadar ödeme yükümlülüğü altında bulunduğunu belirten GYİAD Araştırma Enstitüsü Eşbaşkanı Şafak Herdem, bu tutarın her sene değişmesine rağmen bankaların çek sahibini güvenceye alması konusunda yeterli olmadığını vurguladı. Bu riski ortadan kaldırmak için ise en etkili yolun bankanın çek müşterisi için üreteceği bir kripto para olduğunun açıklayan enstitü, kripto para ve çek arasındaki ilişkiye dikkat çekti ve uygulama bazında yapılabilecekleri sıraladı.  
 
Bir ödeme aracı olarak çek ve kripto paralar 
 
  • Kripto para ile çek karnesi verilen her müşteri için farklı ölçümlendirmelere göre karşılık bulacak. 
  • Bu oranda nakdi karşılığa çevrilebilecek bir kripto para karşılığının bankanın çek karnesi verdiği müşterilerin kredibilitesine göre belirlenecek. 
  • Gerek kredi karşılığı gerekse de nakdi teminat olarak banka uhdesinde tutulması ve ileri vadeli sunulan çekin ilgili bankaya bildirimi halinde rezerve alınması ile vade tarihinde çekin karşılıksız çıkma riski azaltılabilecek. 
  • Bu sistemde A kişisi B bankasından aldığı çek karnesi karşılığında belirli oranda kripto para rezervini de satın alma (veya kredi kullanma) yükümlülüğüne girecek. 
  • Bu kripto para birimi bankanın diğer finansal araçlar ile değerlendirilmesine olanak verecek şekilde kullanılabilecek. 
  • Bu süre zarfında A kişisinin örneğin altı ay sonrasına yazdığı çeki alan C kişisi, çeki derhal çek hesabının bulunduğu bankaya sunarak veya karekod uygulaması ile kripto para karşılığı nakdi tutarını öğrenebilecek. 
  • A kişisinin çekle ödeme teklifini kabul ve reddedebilecek ve çekin vadesini beklemeksizin kripto para karşılığını bankadan da talep edebilecek. 
Şafak Herdem, böyle bir uygulamanın hem çekin kredi aracı olarak kullanımı sonucunda yaşanılan mağduriyetleri azaltıcı bir fonksiyona sahip olacağını hem de banka için çek karnesi vereceği müşterileri bakımından kredibilite riskine olumlu etki yaratacağını belirtti.